मजूर-कंत्राटदारी

डाॅ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी थेट ‘साम्यवादा’चा, जसा कार्ल मार्क्सने सांगितला तसा, परिपूर्ण स्विकार केला नसला; तरीही, ‘समतेच्या संदेशा’चा प्रवासही, कुठेतरी त्या साम्यवादी-समाजवादी सडकेवरुनच दौडत होणार, हे त्यांच्यासारख्या प्रज्ञावानाला ठाऊक असणारच. त्यादृष्टीनेच, ॲडम स्मिथचे “मुक्त बाजारपेठीय तत्त्वज्ञान, हे ‘अस्पर्श’ राखण्याएवढं ‘अंतिम-सत्य’ वा अतिपवित्र असणं… किंवा, माणूस हे वासनांचं गाठोडं असल्याने प्रत्येक माणूस, हा अविरत आपापला स्वार्थ जपणारा […]

बरोबर महिनाभरानंतर सॅमसंग विजयाचा अन्वयार्थ समाप्त करत असताना…मुद्दामहून हे सांगितलं गेलं पाहिजे की, त्या सॅमसंग ऐतिहासिक विजयाचं अप्रूप-कौतुक यासाठीच कारण, …हल्लीच्या ‘कामगारधर्म’ नावाची चीजच ठाऊक नसलेल्या ‘नाचीज’ कामगारवर्गाला, संघर्षासाठी तयार करणं आणि एकदा तयार केल्यावर संघर्षाच्या ‘अग्निपथा’वर कायम राखणं…हे फार अवघडच नव्हे; तर, अशक्यप्राय काम होत चाललंय! …ज्यांना एरव्ही कंपनीतलं काळंकुत्र देखील विचारत नसतं; अशांना

निवडणुकीचा शिमगा संपला…आता त्याचं ‘कवित्व’ समस्त कामगार-कर्मचारीवर्गाला भोगावं लागणार आहे! महाराष्ट्राची निवडणूक आटोपताच ‘बीजेपी’चा हत्ती…आपले खरे दात दाखवायला लागलाय. भाजपा( NDA) सरकारने आता तीन काळ्या कामगार-कायद्यांनी बनलेली ‘काळी कामगार-संहिता’ (Black Labour-Code) झपाट्याने लागू करायला घेतलीय…कल्पनातीत अशा भयंकर गुलामगिरीला व कंपनी-दहशतवादाला रोजच्या रोज तोंड देत काॅर्पोरेटीय क्षेत्रात आणि इतरही छोट्यामोठ्या कंपन्या-कारखान्यांमधून सगळ्यांनाच नोकरी मुठीत धरुन जगावं

मराठी घरातील दिवाळी म्हणा, दिपावली म्हणा… हा नवचैतन्यानं सळसळणारा, नरकचतुर्दशीच्या पहाटेला उटण्याच्या दरवळणार्‍या सुगंधाचं लेणं घेऊन येणारा अन् चकली, चिवडा, करंज्या (कानोले), रवा-बेसनाचे लाडू, अनारसे, शंकरपाळ्या वगैरे फराळाचा घमघमाट चारही दिशांनी उधळून देणारा ‘दिपोत्सव’…दिवाळी रात्री वा पहाटेचं बाहेरचं वातावरण, पणत्यांच्या ज्योतींनी व कंदिलाच्या दिव्यांनी उजळवून टाकण्यापेक्षाही अधिक…वर्षभर, “दिवाळीच्या मुळा, लेकी आसावली”, अशी दिवाळीची चातकासारखी वाट

महाराष्ट्रात तसे ‘रोजगार’ नाहीत, असं काही नव्हे; ते आहेतच…’बेरोजगारी’ ही महाराष्ट्रातल्या मराठी-माणसाची अनेक समस्यांपैकी एक समस्या असली; तरी, त्याहूनही मोठी (अगदी, महाराष्ट्रभरात अक्राळविक्राळ पसरलेली) समस्या म्हणजे, ‘अर्धरोजगारी’ची समस्या होय… ‘अर्धरोजगार’, म्हणजे ज्या रोजगाराच्या तुटपुंज्या मिळकतीत संसाराची गोधडी धड शिवता येत नाही, संसाराचा गाडा सन्मानाने नीट हाकता येत नाही आणि जो रोजगार, अतिशय असुरक्षित बेभरवशी म्हणून

मराठी कामगार-कर्मचारीवर्गाची हीनदीन, अवनत-अवमानित अवस्था निर्माण होण्याचं तिसरं प्रमुख कारण म्हणजे…जगभरात प्रगत देशांमध्ये ‘कामगारविश्वाभोवतीच राजकारणाची दुनिया फिरत असते आणि कामगार नेतेच बव्हंशी देशाचं राजकारण चालवतात… तर, आमच्या महाराष्ट्र-देशात याच्या पूर्णतः विपरीत स्थिती आहे! ‘कामगार-धर्मा’च्या अथवा कामगारांच्या ‘वर्ग-जाणिवे’च्या दृष्टीकोनातून कामगार-कर्मचारीवर्ग निद्रिस्त असल्यामुळे, जाज्वल्य कामगार नेत्यांना राजकारणात काळं कुत्रं देखील विचारत नाही! आणि, त्यामुळेच, त्यांच्यात फूट पाडणं,

…अर्थातच, ‘कामगार-चळवळ’ आणि पावसाळ्यातील ‘गांडुळांची वळवळ’… हे जवळपास समानार्थी शब्द बनण्याचा संपूर्ण दोष, केवळ मराठी-कामगारांना देण्यात बिलकूल हशील नाहीच; कारण, चारपाच दशकांपासून आमच्या मराठी-मनावर ‘गारुड’ करुन बसलेल्या प्रभावशाली ‘भांडवल-धार्जिण्या’ राजकीय नेत्यांकडूनच टप्प्याटप्प्याने व अत्यंत पद्धतशीरपणे मराठी-कामगारांचं ‘खच्चीकरण’ करण्यात आलंय {ज्याचा पहिला टप्पा, हा साम्यवाद्यांना ‘लाल माकडं’ म्हणून हिणवत त्यांची प्रचंड नालस्ती करण्याचा…भडक माथ्याच्या अविचारी-अविवेकी मराठी-तरुणांना

…जरी, CPM सत्तारूढ स्टॅलिन-सरकारचा घटक-पक्ष असला; तरी, फारशा राजकीय-पाठबळाविनाच निव्वळ कामगारांच्या पोलादी एकजुटीच्या व वज्रनिर्धाराच्या बळावर…उन्मत्त झालेल्या ‘सॅमसंग-व्यवस्थापना’ला, ज्यापद्धतीने सॅमसंगच्या लढाऊ कामगारांनी (मार्क्सवादी कम्युनिस्ट पक्षाची ‘CITU’/’सिटू’ युनियन) नमवलंय …त्याला, महाराष्ट्रभरातील कामगारांतर्फे “धर्मराज्य-सलाम”! हा, दाक्षिणात्य (विशेषतः, केरळ, तामीळनाडुमधील) आणि बंगाली कामगार-कर्मचारीवर्गाचा ज्वलंत-जाज्वल्य लढाऊ बाणा, ‘मराठी-कामगारां’च्या रक्तात कधि उतरणार? …चार शतकांपूर्वी एक ‘शिवाजी’ जन्माला येतो काय अन्

‘सामाजिक-योगदान’ देण्यात अपयशी ठरल्याचा ‘भांडवली-व्यवस्थे’वर ठपका ठेवणाऱ्या…महान उद्योगपती ‘रतन टाटा’ यांना श्रद्धांजली वाहत असतानाच; त्यांच्या ‘परिनिर्वाणा’ला जोडून आलेल्या आजच्या ‘जागतिक मानसिक-आरोग्य दिनी’ (World Mental-Health Day) तरी, ‘भांडवली-व्यवस्था’ स्वतःचं ‘आत्मपरीक्षण’ (Self-Reflection) करणार आहे किंवा नाही…??? ——————————————————— कधि कुठल्या उद्योगपतीला भेटावसं चुकूनही वाटत नसताना…अनेकदा असं वाटून गेलं की, आपण ‘रतन टाटां’सारख्या, उद्यमशीलतेच्या नफ्यातोट्याच्या मर्यादित परिघापलिकडे, उत्तुंग आसमंतात